IDEA

A gdyby można było zrobić architekturę bez architektury?

A gdyby w utylitarnym parkingu można było przemycić czystą poezję?

A gdyby olbrzymi budynek mógł całkowicie zniknąć i przemienić się w zielone wzgórze?

Tak zaczęła się nasza przygoda z tym projektem. Wiedzieliśmy, że Strefa Kultury wymaga szczególnego podejścia. Mamy też świadomość, że w 2020 roku – roku zerowym z racji pandemii, ale i kryzysu klimatycznego, którego nie można dłużej ignorować – nie ma już miejsca na parking, który jest tylko parkingiem. Samochody dziś są, jutro może ich nie być, bo… i tu rysuje się mnóstwo scenariuszy począwszy od braku ropy, przez zieloną transformację i rezygnację z indywidulanych samochodów na rzecz współdzielonych pojazdów autonomicznych, komunikacji publicznej i rowerów, aż po nowe sposoby podróżowania, których nie sposób przewidzieć.

Proponujemy zatem antyparking. Proponujemy zielone wzgórze, park, punkt widokowy, obiekt, który może stać się miejską farmą, miejscem spotkań, wzgórzem zakochanych, nową atrakcją turystyczną, płucami śródmieścia (a raczej dodatkowym płatem płucnym), a gdzieś przy okazji jest parkingiem.

A gdyby parking nie był czymś przykrym i smutnym.

A gdyby to nie było morze betonu i nagrzewającego się asfaltu.

A gdyby wjazd do parkingu i moment wyjścia z niego przynosiły inspirujące doświadczenia.

A gdyby stworzyć parking, który będzie w mieście zupełnie bezinwazyjny.

Taką mieliśmy ambicję. By z utylitarnego tematu wykreować nowy rodzaj przestrzeni publicznej – wielofunkcyjnej, dzięki czemu opustoszały poza wielkimi wydarzeniami czy dniami roboczymi parking dalej będzie żywym miejscem.

Zwykle wjazd do parkingu prowadzi przez ciemne pochylnie. Potem wyjście z parkingu to wpierw szukanie klatki schodowej wśród morza samochodów i słupów. Potem następuje przemykanie schodami wśród klaustrofobicznych ścian lub zjazd bezosobową windą.

Postawiliśmy na przyjemność i na zmianę myślenia. A gdyby wjazd prowadził napowietrznymi rampami, a wyjście z parkingu odbywało się zielonymi tarasami? Wchodzenie i wychodzenie z obiektu byłoby niczym spacer po zboczu wśród bujnych ogrodów. Można na chwilę zapomnieć, że jest się w mieście i delektować się widokiem z tarasów na Strefę Kultury i panoramę Katowic.

Struktura – architektura topografii

Najważniejszym aspektem było dla nas myślenie topograficzno-krajobrazowe. Budynek tej skali co wielopoziomowy parking mógłby stać się wielką kubaturą dominującą w Strefie Kultury. Chcemy, by pierwsze skrzypce grały w niej trzy istniejące, ikoniczne obiekty: siedziba NOSPR, Międzynarodowe Centrum Kongresowe oraz Muzeum Śląskie. Parking ma tylko dopełniać kompozycję Strefy Kultury.

Chcieliśmy podjąć próbę nowego dialogu z topografią. Wyciągnęliśmy lekcję z trzech podejść do otoczenia, jakie prezentują trzy wspomniane obiekty strefy. NOSPR to tradycyjny budynek w ogrodzie. Muzeum Śląskie oddaje pole topografii – cały budynek schowany jest pod ziemią, na powierzchni mamy tylko ogród i szklane wieże doświetlające oraz historyczne obiekty po kopalni Katowice. MCK to z kolei twórczy mariaż architektury i topografii – gmach przepruwa dolina, połączenie zielonego dachu z tarasami, dzięki której można przejść na drugą stronę budynku.

Postanowiliśmy cały garaż zbudować z topografii – wyniesionych na różnych poziomach wycinkach krajobrazu. Na samej górze mamy miejską łąkę – to nasze parkingowe połoniny. Na kolejnych poziomach zmienia się roślinność, niczym górskie piętra roślinności. I tak na górnych tarasach są krzewy, niżej już drzewa i kwiaty, a na poziomie gruntu trawniki i wysokie drzewa.

Struktura – tarasy zewnętrzne

Aby przemienić garaż w park i zielone wzgórze od najbardziej eksponowanych na słońce (ale i miasto) stron świata – południowej i zachodniej – tworzymy kaskadowe tarasy. Zarazem ten zabieg powoduje, że wielki obiekt niweluje swoją skalę, budynek będzie się wydawał mniejszy, niż jest w rzeczywistości. Ma stanowić dla trzech obiektów kultury delikatne, zielone tło.

Tarasy od południa mają 5 metrów szerokości. Wypełniają je donice z zsadzonymi drzewami i krzewami oraz wyrzucona na zewnątrz komunikacji pionowa w postaci różnego rodzaju schodów i ramp. Ich ułożenie jest swobodne, dzięki czemu użytkownicy parkingu, ale i mieszkańcy miasta będą mogli przemieszczać się w różnych kierunkach, wędrować po południowej fasadzie budynku. Nie ma jednej drogi pomiędzy dwoma poziomami – można wybierać spośród wielu konfiguracji i wciąż odkrywać nowe perspektywy, widoki, rośliny, zapachy.

Tarasy od zachodu mają znacznie większą szerokość – wynosi ona 16 metrów (z wyjątkiem najniższego tarasu z donicami z drzewami, aby w bliskim kontakcie budynek był zawsze zielony i znikał w otoczeniu). Są one zlokalizowane na przedłużeniu zielonej doliny MCK. Dzięki temu osoby spacerujące po dachu obiektu kongresowego zobaczą po drugiej stronie ulicy Olimpijskiej lustrzane odbicie zielonej doliny – nie jest ona pochyła, stanowi ją seria zielonych, kaskadowych tarasów. Na tych szerokich, zawieszonych w powietrzu trawnikach (miejskich polanach), przewidujemy miejsca na różnego rodzaju aktywności: kawiarnię, kino letnie, zewnętrzną siłownię, pole do gry w bule, leżaki i hamaki, bibliotekę na powietrzu itp. Dzięki temu budynek będzie żył także poza godzinami funkcjonowania parkingu. Ale przede wszystkim garaż stanie się przyjaznym miejscem, atrakcyjnym dla mieszkańców i przyjezdnych.

Schemat komunikacyjny

Garaż ma wjazdy od trzech istniejących ulicy: Olimpijskiej, Góreckiego i Jerzego Haralda. Duża ilość wjazdów i wyjazdów ma ułatwiać szybkie napełnianie i opróżnianie obiektu, jak i unikanie wąskich gardeł i zatorów.

Całkowicie rezygnujemy z wjazdu od południa i placu Kilara. Sugerujemy, by obecną asfaltową jezdnię przemienić w woonerf z atrakcyjną posadzką i ograniczoną ilością miejsc postojowych. Wytworzyłaby się nowa strefa piesza – ważna oś na linii wschód-zachód łącząca obiekty Strefy Kultury. Dziś brakuje takiego połączenia, jedyne biegnie wzdłuż północnej fasady NOSPR. Dzięki naszej interwencji potoki pieszych idących od strony zielonej doliny MCK-u mogłyby spacerować dalej wśród zieleni aż do Muzeum Śląskiego. Dziś zdezorientowani piesi wpadają na parking i asfaltową jezdnię.

Schemat funkcjonalny garażu

W układzie funkcjonalnym garażu postawiliśmy na utylitarność, ale i wygodę użytkowników oraz czytelność kompozycji. Od północy zlokalizowaliśmy odseparowane ramy jednokierunkowe, dzięki temu oddzielamy ruch pojazdów wjeżdżających na górę od ruchu pojazdów opuszczających garaż. Zawieszone nitki ramp wzbogacą strukturę przestrzenną garażu widzianą od ulicy Góreckiego.

Poszczególne piętra garażu spinają klatki schodowe z windami, które umieściliśmy w czterech pionach przy północnej fasadzie obiektu. Jednak użytkownicy mają też do dyspozycji schody i ramy biegnące przy południowej fasadzie wśród zielonych tarasów. Będzie to naturalny kierunek pieszych idących w stronę obiektów Strefy Kultury. Nie bez znaczenia jest otwarty charakter schodów i ramp – zwiększą poczucie bezpieczeństwa użytkowników, eliminuje się bowiem ciemne zakamarki, które są zwykle problematyczne w obiektach garażowych

Każdy poziom garażu może działać niezależnie. Poziomy zero i +1 mają dodatkowo bezpośrednie połączenia z okalającymi ulicami. Poziomy od +2 do +5 dostępne są ze wspominanych ramp umieszczonych przy północnej fasadzie. Każdy poziom ma kontrolowane wjazdy i wyjazdy z automatycznymi bramkami. Dzięki temu cały garaż może być elastycznie użytkowany – jeden z poziomów można przeznaczyć pod abonamenty, wybrane poziomy mogą być wynajmowane przez obiekty kultury na różne wydarzenia (np. parking VIP, parking dla gości jakiegoś wydarzenia, konferencji czy koncertu).

Usługowy parter

Parter garażu ma podwójną wysokość. Dzięki temu w przyszłości, gdy liczba potrzebnych miejsc parkingowych w okolicy zmniejszy się, będzie mógł być zaadaptowany na nowe funkcje usługowe.

Ale także obecnie parter obiektu można wyłączać z użytkowania (dzięki strefowaniu parkingu i niezależności działania jego wszystkich poziomów). Przewidujemy, że taki zadaszony plac w samym centrum Strefy Kultury może działać w chwilach poza wielkimi wydarzeniami obiektów kultury jako nowa wielofunkcyjna przestrzeń publiczna. Scenariuszy jego wykorzystania jest wiele – np. jarmark staroci, jarmark świąteczny, miejsce na zloty food trucków, kino letnie, miejsce na koncerty itp.

W parterze zlokalizowaliśmy także dodatkowe funkcje parkingu, w tym przeszklone biuro parkingu zlokalizowane w narożniku od strony ulicy Olimpijskiej, miejsce do ładowania samochodów, parking dla motocykli, toalety, stację rowerów miejskich, jak i duży parking rowerowy. Dzięki tym dodatkowym funkcjom parter obiektu nawet poza godzinami szczytu będzie przyciągał różne grupy użytkowników.